KOŚCIÓŁ W RACOCIE – MIEJSCE KULTU I PAMIĘCI HISTORYCZNEJ

Kościół w Racocie należy do jednych z ciekawszych przykładów architektury późnobarokowej w Wielkopolsce. Będąc częścią zespołu pałacowo-parkowego stanowi istotny element założenia przekształconego przez Dominika Merliniego, architekta królewskiego i czołowego przedstawiciela polskiego baroku. Świątynia Jabłonowskich, kaplica pałacowa p.w. Świętego Stanisława i Świętego Jerzego, prezentuje typ budowli późnoklasycystycznej, na planie centralnym – krzyża greckiego. Jego dach wspiera się na skomplikowanej więźbie stolcowej z wiązarami płatwiowo-kleszczowymi. Krokwie przenoszą ciężar pokrywającej dach karpiówki, płatwie natomiast (poziome belki rozmieszczone wzdłuż więźby) podpierają je. Słupki sprowadzają obciążenie z płatwi na strop poddasza. Wszystkie elementy więźby łączone były za pomocą drewnianych skobli. Zły stan więźby dachowej w perspektywie czasu grozi zawaleniem dachu, co stanowi realne niebezpieczeństwo dla świątyni.

Poza wartością materialną, kościół racocki ma o wiele większe znaczenie historyczne i kulturowe. Wraz z nabyciem Racotu przez Wilhelma Orańskiego, nastąpiła kolonizacja przez osadników niderlandzkich i niemieckich, przede wszystkim z Nassau, Würtemberga i Brandenburgi. Przybysze byli wyznawcami kalwinizmu lub luteranizmu. Parafia protestancka w Racocie, należąca do diecezji leszczyńskiej, erygowana została 18 marca 1817 roku. Na przestrzeni dziejów kościół w Racocie był nie tylko ważnym miejscem kultu religijnego i świadectwem artystycznych gustów jego fundatorów i kolejnych właścicieli, ale przede wszystkim ośrodkiem wokół którego koncentrowało się życie mieszkańców Racotu – zarówno katolików, jak i protestantów.

Narastający na początku XX wieku konflikt polsko-niemiecki znalazł odzwierciedlenie w napięciach między obu wspomnianymi grupami religijnymi, których przedmiotem stało się prawo do dysponowania świątynią. Współcześnie kościół racocki jest centrum religijnym miejscowości, ale również świadkiem trudnej karty historii w dziejach Polski i Niemiec. To wreszcie część wyjątkowego zespołu architektonicznego, wymagającego pilnej renowacji. Przestrzeń świątyni nosi w sobie cechy dwóch obrządków, za którymi stało ponad stulecie przynależenia do obcej konfesji.

Dzisiaj w jej murach skrywają się świadectwa tamtego czasu, gdzie koegzystencja ustępowała sporom, i gdzie rodziła się świadomość narodowa oparta na fundamencie posiadania miejsca mówiącego o naszej historii, naszej tożsamości opartej na wierze i tradycji. W regionie Ziemi Kościańskiej nie pozostało wiele świadectw obecności protestantów, którzy byli w końcu obecni na tych terenach od kilku stuleci. Dlatego tym bardziej należy zachować kościół w Racocie jako ważne miejsce pamięci historycznej, religijnej i kulturowej. Stąd renowacja dachu jest niezbędna dla zabezpieczenia tego wyjątkowego miejsca kultu i dzieła sztuki.